Ўзбекистонда тамаки контрабандасига қарши кенг кўламли рейдлар ўтказилди

Ўзбекистон Республикасида тамаки маҳсулотлари ноқонуний айланмасига қарши кураш доимий равишда кучаймоқда.

Сўнгги ҳафталарда ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар томонидан ўтказилган бир қатор операциялар натижасида катта ҳажмдаги контрабанда сигареталари ва электрон сигареталар мусодара қилинди ҳамда жиноят ишлари қўзғатилди.

Наманган вилояти, Чортоқ тумани ҳудудида чегара хизматлари томонидан Қирғизистон–Ўзбекистон чегарасидан жами 215 миллион сўмлик, 11 000 дан ортиқ Milano ва Esse Change сигареталари ҳамда 638 дона электрон сигареталарни олиб ўтган жиноий гуруҳ қўлга олинди. Мазкур ҳолат юзасидан Жиноят кодексининг тегишли моддаларига мувофиқ жиноий иш қўзғатилиб, гумонланувчилар ҳибсга олинди.

Шу давр ичида Жиззахда 6 000 қутти Esse маркали тамаки маҳсулоти далилий ашё сифатида олиб қўйилди. Фарғона водийси чегара ҳудудида эса тахминан 8 500 қутти аксиз маркасиз маҳсулот (бахоси деярли 300 миллион сўм) бутунлай қайтариб олинган. Олтиариқда 3 000 қуттилик партия тўхтатилди.

Тошкент вилоятида Бош прокуратура ҳузуридаги Департаментнинг Зангиота бўлими томонидан электрон сигареталарни сотиш схемаси фош этилди: икки шахсдан жами ~85 миллион сўмлик қурилмалар олиб қўйилди.

Наманганда «Nexia» русумли автомашина тўхтатилиб текширилди ва унда қиймати 109 миллион сўмдан ошиқ бўлган 8 860 қутти аксиз маркасиз сигареталар аниқланиб мусодара қилинди. Марғилонда эса илгари судланган фуқаронинг яшаш жойидан яна 4 579 қутти топилди.

Самарқанд вилоятида бир вақтнинг ўзида бир неча ҳолатлар фош этилди: бирида — деярли 5 000 қутти ва 130 қутти никотинли воситалар, бошқасида — яна 4 900 қутти маҳсулот хусусий манзиллардан топилди. Косонсойда 3 940 қутти, Фарғонада эса 5 118 қутти маҳсулот иккита автомашина (Spark ва Damas) «қайта юклаш» пайтида ушланган.

Мазкур операцияларнинг умумий кўлами ҳайратланарли: фақат шу даврда жами қиймати 1,3 миллиард сўмдан ортиқ бўлган 66 000 дан ошиқ қутти тамаки маҳсулотлари ва юзлаб электрон сигареталар мусодара қилинган.

Ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар — чегара қўшинлари, Бош прокуратура ҳузуридаги департамент, божхона ва Ички ишлар вазирлиги — тизимли равишда бундай операцияларни олиб бормоқда: янги ҳибслар тўғрисида хабар берилмоқда, жиноят иш қўзғатилмоқда ва ҳар бир партия қайд этилмоқда. Бу комплекс ёндашув ноқонуний маҳсулотларни бозордан чиқаришда ва давлат назоратини мустаҳкамлашда ўз самарасини кўрсатмоқда.

Бироқ мусодара статистикаси яна бир муҳим жиҳатни кўрсатмоқда: ноқонуний айланмадаги маҳсулотлар орасида барқарор етакчиликни Milano эгаллаб келмоқда. Ушбу бренд расмий импорт орқали ҳам мамлакат бозорида мавжуд бўлиб, унинг тан олинувчанлигини оширмоқда. Шу билан бирга, Milano катта ҳажмларда ноқонуний сегментда ҳам тарқалмоқда. Натижада, харидор учун нархнинг арзонлиги ва акциз белгиси йўқлиги жозибадор кўринса-да, давлат бюджети зарар кўради, ҳалол тадбиркорлик рақобатдан азият чекади, истеъмолчи эса сифатсиз ва соғлиқ учун хавфли маҳсулотга дуч келади.

Сўнгги вақтларда «Тамакисоз» уюшмаси томонидан ўтказилган лаборатория тадқиқотлари ҳам жиддий огоҳлантириш беради. Аккредитациядан ўтган лаборатория намуналарида Milano (London, New York, Tech Lock сериялари), Esse Change, Oris, Vertical, B&P Dark Blue каби ноқонуний брендларнинг қатрон ва никотин миқдори қутиларда кўрсатилгандан 1,5–3 баробар юқори эканлиги аниқланган.

Масалан, Milano London қутисидаги кўрсатилган 1 mg қатрон ва 0,1 mg никотин ўрнига лаборатория натижаларда 3,1 mg қатрон ва 0,2 mg никотин аниқланган. Бу — фақат маркировка хатоси эмас, балки истеъмолчилар соғлиғи учун жиддий таҳдиддир.

Давлат тузилмалари мазкур муаммони жиддий қабул қилмоқда ва тизимли чораларни кучайтирган ҳолда натижаларни кўрсатмоқда. Шу билан бирга, шаффоф ва самарали ечимлар жорий этилмаса, ноқонуний айланма «оқ» импорт сохталаштирилиши ортида яширинган тизимли бўшлиқлар туфайли давом этаверади. Шу боис масалани чуқурроқ ҳал этиш ва бозорни тўлиқ назорат остига олиш лозим.