Исроил қандай қилиб коронавирусга қарши эмлаш бўйича дунёда етакчилик қилмоқда? — таҳлил
Дунё бўйлаб коронавирус кириб бормаган манзил деярли қолмади. Боз устига, унинг янгича тури — «британча» штамм айни кунларда мамлакатлар эшигини қоқмоқда. Ҳатто ушбу вирус сабаб баъзи давлатларда очарчилик бошланиб кетди. Бу орада кўплаб мамлакатлар ўз аҳолисини COVID-19’га қарши эмлашни бошлади. Вакциналар билан боғлиқ хабарлар эса кун мавзусидан тушмаяпти. Иқтисоди энг қудратли давлатлар ҳам бу вирусга қарши курашишда жиддий қийинчиликларга рўбарў келмоқда.
Қуйида эса аҳолисини коронавирусга қарши эмлаш кўрсаткичи бўйича дунёда етакчилик қилаётган Исроил ҳақида сўз боради. Хўш, мамлакат бундан муваффақиятга қандай эришмоқда?
Фото: «Flash90»
Айни вақтда Исроил коронавирусга қарши эмлаш бўйича дунёда етакчи ҳисобланади. Мамлакат аҳолисининг 13 фоиздан ортиғи аллақачон коронавирусга қарши эмланган. Аммо бундан ҳам юқори ставка учун ҳозирда вакциналар йўқ.
4 январь ҳолатига кўра, Исроил фуқароларининг 13 фоиздан ортиғи (1,2 миллион киши) коронавирусга қарши эмлашнинг биринчи дозасини олиб улгурган. Бироқ яқин келажакда мамлакатда эмлаш тезлиги пасайтирилиши мумкин. Бунга Ғарбдаги вакцина ишлаб чиқарувчиларнинг янги дозаларни етказиб беришдаги муаммоси сабаб бўлади.
Таққослаш учун, айни пайтда Қўшма Штатларда аҳолининг 1 фоиздан камроғи эмланган. Россияда эса бу кўрсаткич 800 мингга яқин кишини (0,6 фоизга яқин) ташкил этади.
Қандай қилиб Исроил бундай натижага эришди?
«The Washington Post» нашрининг ёзишича, Исроилнинг эмлашда бундай ютуқларга эришишига асосий сабаб аҳолисининг камлиги (умумий аҳолиси 9 миллион киши) ва соғлиқни сақлаш тизимининг ўзига хос хусусиятларидир. Мамлакатнинг ҳар бир фуқароси, ўз навбатида, вакциналарни тизимли равишда тарқатадиган ва ўз мижозлари ҳақида барча керакли маълумотларни тўплаб борувчи «тиббий фондлар»нинг бирига қўшилишга мажбур.
Бундан ташқари, Исроил вакциналарни мунтазам равишда қайд этиб боради, бу эса расмийларга вазиятни кузатишни ва бошқаришни осонлаштиради.
Бош вазири Бенямин Нетаняху коронавирусга қарши эмланмоқда. 2020 йил 19 декабрь
Фото: «Reuters»
Ва ниҳоят, амалдаги бош вазир Бенямин Нетаняху учун эмлашдаги муваффақият ҳам сиёсий ютуқ ҳисобланади. 2021 йил март ойида мамлакатда икки йил ичида тўртинчи парламент сайловлари ўтказилиши керак ва пандемияга қарши кураш сайлов кампаниясининг асосий мавзуларидан бирига айланиши аниқ. Бироқ WP экспертлари Нетаняхунинг барча эришилган ютуқларни ўзига боғлай олишига шубҳа қилмоқда, чунки улар кўп жиҳатдан социалистик тамойиллар асосида ташкил этилган тиббий тизим ишига асосланган.
Эмлаш жараёнида муаммо борми?
Хабар қилинишича, киритилиши мумкин бўлган чекловлар вакцинанинг биринчи дозасини олган исроилликларга таъсир қилмайди. Улар, керак бўлганда, иккинчи марта эмланиши мумкин.
Мажбурий кечиктиришнинг асосий сабаби — Исроилга вакцина етказиб беришнинг етарли эмаслиги. Ҳозирда бу мамлакат аҳолиси «Pfizer»/«BioNTech» вакциналари билан эмланмоқда. Шунингдек, «Moderna» вакциналари партияси яқин кунларда келиши кутилмоқда. Аммо мамлакат Соғлиқни сақлаш вазирлиги бирламчи эмлашда камида икки ҳафталик танаффус қилиш зарур, деб ҳисоблайди.
Исроилнинг «Channel 12» каналида айтилишича, айнан «Pfizer» билан музокараларда қийинчиликларга дуч келинмоқда. Баъзи хабарларга кўра, бошқа мамлакатлар ҳукуматлари компаниядан ўз вакциналарини тенг равишда тақсимлашни талаб қилган. Ўз-ўзидан, компания тез фурсатда ишлаб чиқаришни кўпайтира олмайди. Аммо фирманинг ўзи ҳар қандай ташқи босим таъминотни чеклаши мумкинлигини рад этган.
Фото: «Shutterstock»
Мамлакатнинг ўзида эмлаш жараёни бутунлай силлиқ кечмаяпти. Исроил қоидаларига кўра, эмлаш, биринчи навбатда, 60 ёшдан ошган одамлар учун, шунингдек, хавф даражаси юқори бўлганлар учундир. Аммо уларнинг ҳаммаси ҳам эмланиш учун келгани йўқ. Агар шундай вазият юзага келса, хавф гуруҳига кирмайдиган одамлар ҳам эмланаверади. Чунки вакцина шишалари музлатгичдан олиб ташланса, қисқа вақт ичида улар яроқсиз ҳолга келиб қолади. Қисман бунга йўл қўймаслик учун 20 ёшдан 40 ёшгача бўлган жами 100 мингга яқин исроиллик аллақачон эмланиб бўлди. Шу билан бирга, эмланганлар орасида баъзи мансабдор шахслар ҳам бор.
Мамлакатнинг араблар яшайдиган ҳудудларида вакцина қабул қилишни рад этиш даражаси, айниқса, юқори (40 фоизгача). Шу билан бирга, Исроил Фаластин ҳудудлари — Ғазо сектори ва Иордан дарёсининг ғарбий қирғоғига вакциналар етказиб беришдан бош тортмоқда, чунки халқаро келишувларга кўра, аҳолини эмлаш маҳаллий маъмурият ваколатига киради. Шу билан бир пайтда мамлакат ҳукумати фаластинликларни эмлашдан қисман манфаатдор эканликларини ҳам тан олган. Негаки уларнинг минглаб одамлари доимий равишда Исроилда ишлайди. Бу эса, табиийки, мамлакатга фойда келтиради.
Сўнгги сўз ўрнида шуни айтиш мумкинки, эмлашларнинг тўхтатилиши мамлакатда бир йилда учинчи марта эпидемиологик вазиятнинг ёмонлашишига олиб келиши мумкин. Касалликнинг фаол ҳолатлари сони 6 декабрь ҳолатига кўра 59,2 мингдан ошган. Расмийларнинг таъкидлашича, коронавируснинг кейинги тўлқини аввалгиларига қараганда жиддийроқ, шиддатлироқ бўлиши мумкин.
